Dijabetes tipa 2 je hronični metabolički sindrom koji pogađa mnoge ljude. Više od 380 miliona ljudi širom svijeta pati od dijabetesa, a predviđa se da će taj broj porasti na više od 550 miliona do 2030. godine.
Osobe kojima je dijagnostikovan dijabetes ili ne proizvode dovoljno insulina, ili njihove ćelije ne reaguju pravilno na njega. Kao rezultat toga, ćelije su manje efikasne u apsorbovanju šećera, a nivo šećera u krvi raste. Vremenom, unutrašnji organi mogu biti oštećeni zbog ovog stanja.
Dijabetes je metabolički sindrom koji je pod uticajem zapadnjačke ishrane, bogate zasićenim mastima i prerađenim ugljenim hidratima. Naučnici pokušavaju da utvrde da li određene vrste crijevnih bakterija mogu igrati ulogu u vezi između ishrane i dijabetesa.
Šta je crijevni mikrobiom?
Mikroorganizmi, ili ukratko crijevne bakterije, su bakterije, virusi, gljivice i druge mikroskopske žive jedinke. Bilioni ovih mikroorganizama nalaze se u tvojim crijevima i na tvojoj koži.
Većina ovih mikroorganizama nalazi se u crijevima, tačnije u cekumu, “džepu” velikog crijeva. Stručnjaci ovu grupu nazivaju crijevna mikrobiota, ljudska flora, mikroflora ili crijevna flora.
Crijevne bakterije su najviše proučavani tip mikroorganizama u tijelu. Broj bakterijskih ćelija u tvom tijelu je mnogo veći od broja ljudskih ćelija – ima ih oko 40 triliona, u poređenju sa 30 triliona ljudskih ćelija.
Pored toga, ljudski crijevni mikrobiom sadrži do 1.000 različitih vrsta bakterija, od kojih svaka ima jedinstvenu ulogu u tvom organizmu. Većina njih je od vitalnog značaja za zdravlje, ali neke mogu izazvati bolesti.
Ove bakterije mogu težiti i do 1–2 kg, što je otprilike jednako težini tvog mozga. One zajedno djeluju kao dodatni organ u tvom tijelu i imaju ključnu ulogu u tvom ukupnom zdravlju.
Kakav efekat imaju na tvoje tijelo?
Ljudi su se milionima godina razvijali u koegzistenciji sa bakterijama.
Tokom tog vremena, mikrobi su naučili da obavljaju važne funkcije u ljudskom organizmu. Bez crijevne mikrobiote bilo bi izuzetno teško živjeti. Crijevna mikrobiota ima uticaj na tvoje tijelo od samog rođenja.
Kako se mikrobiom razvija, on ima razne efekte na tijelo, uključujući:
- Bifidobakterije: Ove bakterije prve se razvijaju u crijevima beba dok vare majčino mlijeko. One razgrađuju neophodne ugljene hidrate iz mlijeka koji su važni za rast.
- Varenje vlakana: Određene bakterije razgrađuju vlakna i proizvode kratkolančane masne kiseline koje pogoduju raznovrsnosti crijevnih mikroba. Ishrana bogata vlaknima može pomoći u prevenciji gojaznosti, dijabetesa, srčanih bolesti i raka.
- Regulisanje imunog sistema: Imuni sistem je pod uticajem crijevnih bakterija. One komuniciraju sa imunim ćelijama i mogu uticati na to kako tvoje tijelo reaguje na bolesti.
- Centralni nervni sistem: Nove studije sugerišu da mikrobiota crijeva može uticati na centralni nervni sistem i potencijalno pomoći u regulaciji zdravlja mozga.
Propustljivost crijeva i endotoksemija, kao i stvaranje kratkolančanih masnih kiselina, razgranatih aminokiselina (BCAA), i narušavanje metabolizma žučnih kiselina – sve su to mehanizmi pomoću kojih crijevna flora učestvuje u regulaciji nivoa šećera u krvi.
Takođe, crijevna flora može biti potencijalni biomarker za predikciju dijabetesa tipa 2, jer modeli zasnovani na crijevnom metagenomu mogu prepoznati ovaj dijabetes-fenotip kod osoba sa intolerancijom na glukozu.
Dakle, crijevni mikrobiom može uticati na važne biološke sisteme i imati značajan uticaj na tvoje zdravlje.
Mogu li crijevne bakterije uticati na dijabetes?
Mnogi fiziološki procesi zavise od zdravlja crijeva. Možda će te iznenaditi da zdravlje crijeva ima značajnu vezu sa rizikom od razvoja dijabetesa tipa 2. Nije samo varenje povezano sa crijevnim bakterijama, već i tvoje opšte zdravlje.
Kako ishrana utiče na naše tijelo? Zar nije hrana dobra za nas? Svaki obrok ili užina sadrže ugljene hidrate, vlakna, energiju, dobre i loše masti, šećer, hemikalije i aditive koji nas na neki način pogađaju.
Možda jelo sadrži mnogo proteina i daje nam energiju. Ali ako je puno prerađenih ugljenih hidrata i hemikalija, može izazvati skok šećera u krvi, što može imati negativan uticaj na funkciju crijeva i mozga – posebno ako se takva hrana često konzumira. Nezdrava ishrana je jedan od faktora koji utiču na kontrolu glukoze kod dijabetičara, može dovesti do povećanog indeksa tjelesne mase, gojaznosti, pa čak i do upalnih bolesti crijeva. U takvim slučajevima neophodna je dijetetska intervencija.
Prema istraživanju iz 2019. godine, poremećaj u crijevnoj flori može igrati ulogu u razvoju dijabetesa.
Prema nedavnom članku objavljenom u časopisu Nature Communications, mali broj specijalizovanih mikroorganizama može biti ključan. Studiju su sproveli istraživači sa Državnog univerziteta Oregon u SAD, Univerziteta u Beču, Nacionalnog instituta za rak i Nacionalnog instituta zdravlja u Bethesdi, SAD.
Da li crijeva utiču na nivo šećera u krvi?
Dijabetes danas pogađa značajan dio populacije. To je hronično stanje koje zahtijeva pažljivo praćenje i pravilnu kontrolu nivoa šećera u krvi. Ako se ne liječi pravilno, dijabetes može oštetiti različite organe u tijelu. Ključno je da se nivo šećera drži pod kontrolom kako bi se spriječili negativni efekti.
Crijevni mikroorganizmi utiču na nivo šećera u krvi djelujući direktno na jetru, a ne tako što kontrolišu potrošnju energije specijalizovanih masnih ćelija koje koriste glukozu kao izvor toplote.
Koji suplementi su dobri za zdravlje crijeva?
Postoji mnogo suplemenata koji mogu pomoći u regeneraciji crijeva i njihovoj optimalnoj funkciji. Svakako se posavjetuj sa svojim ljekarom prije nego što počneš da uzimaš bilo kakve suplemente.
Inulin
Asparagus, banane, bijeli luk i crni luk sadrže inulin. To je tip dijetetskih vlakana koji sadrži prebiotike – oni hrane dobre bakterije u našim crijevima. Inulin je dostupan i kao suplement, kako bi se povećao unos prebiotskih vlakana.
Preporučuje se da prvo pokušaš sa unosom inulina iz cjelovite hrane (povrće, voće, mahunarke), ali ako odlučiš da uzimaš suplemente, biraj kvalitetan proizvod (nisu svi isti). Inulin je povezan sa raznim zdravstvenim prednostima – poboljšanim varenjem, boljom kontrolom dijabetesa i gubitkom kilograma.
Probiotici
Metaboličke prednosti probiotika su pokazane u studijama gdje su oni korišćeni kao dodatna terapija. Rezultati su pokazali da manipulisanje crijevnim bakterijama uz pomoć probiotika može biti korisno u prevenciji i kontroli dijabetesa, prema kliničkim podacima.
Probiotici su živi mikroorganizmi koji, kada se unesu u dovoljnoj količini, donose zdravstvenu korist. Ovi mikroorganizmi prirodno postoje u zdravom ljudskom organizmu, a mogu se unijeti i putem suplemenata.
Probiotici, posebno vrste laktobacila, pokazali su se korisnim u liječenju dijabetesa tipa 2. Crijevna flora osoba sa dijabetesom razlikuje se od flore zdravih ljudi.
Dodavanje probiotika u ishranu može biti održiv način da se poboljša metabolizam glukoze. U poređenju sa metforminom, kombinovana terapija sa probioticima dovela je do poboljšanja u nivoima glukoze u krvi natašte, toleranciji na glukozu i insulinskoj rezistenciji.
Korijen sladića
Korijen sladića se od davnina koristi kao prirodni lijek. Kod ljudi, različiti tipovi ovog korijena pokazali su da umiruju digestivni trakt i ublažavaju respiratorne probleme.
Naučnici su otkrili da korijen sladića, koji pripada porodici mahunarki, može potencijalno pomoći u liječenju metaboličkih bolesti i terapiji dijabetesa tipa 2.
Kako prirodno poboljšati raznovrsnost crijevne mikrobiote bez suplemenata?
Dobra vijest je da uz nekoliko promjena u ishrani možeš prirodno poboljšati crijevnu floru.
Dodaj fermentisanu hranu u svoju ishranu
Prirodni proces razgradnje glukoze u hrani pomoću kvasca ili bakterija zove se fermentacija. Mnogi od tih proizvoda sadrže lactobacillus bakterije koje su korisne za zdravlje.
Istraživanja su pokazala da ljudi koji konzumiraju jogurt imaju više laktobacila u svojim crijevima. Takođe, imaju niže nivoe Enterobacteriaceae, bakterija povezanih sa upalama i raznim hroničnim bolestima.
Jogurt je, prema brojnim studijama, povezan sa poboljšanom crijevnom florom i smanjenim simptomima netolerancije na laktozu. Takođe može pomoći u poboljšanju funkcije i sastava mikrobioma.
